ایمنی در برابر آتش، یکی از اصلیترین دغدغهها در انتخاب مصالح ساختمانی است. وقتی صحبت از ایزوگام طرح دار به میان میآید، که با ظاهر زیبای خود بام و دیوارهای ما را میپوشاند، این سوال اهمیت دوچندان پیدا میکند: “آیا این محصول زیبا در برابر آتش مقاوم است؟ آیا میتوان آن را نسوز یا ضدحریق دانست؟”
پاسخ کوتاه و صریح به این سوال “خیر” است. اما این پاسخ، تمام ماجرا نیست. درک تفاوتهای ظریف بین مفاهیم “ضدحریق (Fireproof)”، “مقاوم در برابر حریق (Fire-resistant)” و “کندسوز (Fire-retardant)” کلید درک صحیح رفتار ایزوگام طرح دار در مواجهه با آتش است. این مقاله به شما کمک میکند تا با دیدی علمی و واقعبینانه، سطح ایمنی این محصول را ارزیابی کنید.
چرا ایزوگام “ضدحریق” یا “نسوز” نیست؟
اساس و بنیان هر نوع ایزوگامی، از جمله ایزوگام طرح دار، “قیر” است. قیر یک ماده آلی بر پایه هیدروکربن و محصولی از پالایش نفت خام است. ذاتاً، قیر مادهای قابل اشتعال است. هیچ فرآیند یا افزودنی نمیتواند ماهیت اصلی قیر را تغییر دهد و آن را به مادهای کاملاً نسوز مانند سنگ یا سرامیک تبدیل کند.
بنابراین، استفاده از واژههای “ضدحریق” یا “نسوز” برای ایزوگام، یک ادعای تبلیغاتی نادرست و غیرعلمی است. یک ایزوگام طرح دار اگر در معرض شعله مستقیم و حرارت بسیار بالا برای مدت طولانی قرار گیرد، در نهایت خواهد سوخت.
نقش کلیدی فویل آلومینیومی و افزودنیهای ویژه
پس راز مقاومت این محصول در برابر آتش چیست؟ پاسخ در دو بخش اصلی نهفته است:
- لایه رویی (فویل آلومینیومی): مهمترین بخش دفاعی ایزوگام طرح دار در برابر آتش، همین لایه فویل آلومینیومی چاپ شده است. آلومینیوم بازتابدهنده عالی حرارت تابشی است و نقطه ذوب بالایی (حدود ۶۶۰ درجه سانتیگراد) دارد. این لایه مانند یک سپر عمل کرده و از رسیدن فوری حرارت و شعلههای کوچک به لایه قیری زیرین جلوگیری میکند.
- افزودنیهای کندسوز کننده (Fire Retardants): تولیدکنندگان معتبر، در فرآیند تولید قیر پلیمری، مواد شیمیایی خاصی را به ترکیب اضافه میکنند. این مواد که به عنوان “کندسوز کننده” شناخته میشوند، فرآیند احتراق را مختل میکنند. آنها یا با آزاد کردن گازهای خنثی، اکسیژن را از شعله دور میکنند یا با ایجاد یک لایه ذغالی عایق، از پیشروی آتش جلوگیری میکنند. این توجیح فنی اصلی برای مقاومت محصول است.
میگن ایزوگام ما ضدحریقه. آدم خندهش میگیره. عزیز من! داری قیر میفروشی، نه تیتانیوم! همین که آتیش رو دیرتر بگیره و خودش خاموش بشه هنر کرده. اونم به شرطی که واقعاً مواد کندسوز داخلش ریخته باشن، نه اینکه فقط یه لایه فویل نازک کشیده باشن روش و بگن اینم از ایزوگام ضدحریق! باید خیلی حواست جمع باشه که پول اضافه بابت یه ادعای توخالی ندی.
مقاوم در برابر حریق به چه معناست؟
خب وقتی میگیم ایزوگام طرح دار مقاوم به حریقه، منظورمون این نیست که اگه آتیشسوزی بزرگ بشه این سالم میمونه. نه! منظور اینه که در برابر خطرات کوچیک و روزمره مقاومت میکنه. مثلاً اگه یه جرقه یا خاکستر داغ از جایی بیفته روش، سریع مشطعل نمیشه و آتیش نمیگیره. اون لایه آلومینیومی روش مثل یه سپر عمل میکنه. مواد کندسوزی هم که داخل قیرش هست کمک میکنه که اگه یه گوشهش آتیش گرفت، شعله خود به خود خفه بشه و پخش نشه. در واقع این محصول به گسترش آتیش کمک نمیکنه.
به گفته دکتر شهاب انصاری، مهندس ایمنی و کارشناس حریق: “در طبقهبندی ایمنی پوششهای بام، ما به دنبال محصولاتی هستیم که در برابر منابع آتشزای خارجی مانند اخگرهای پرتاب شده از آتشسوزیهای مجاور مقاومت کنند و خودشان به منبع گسترش حریق تبدیل نشوند. یک ایزوگام طرح دار استاندارد که دارای افزودنیهای کندسوز و لایه فویل سالم است، این حداقل الزامات را برآورده میکند. مصرفکنندگان باید به دنبال محصولاتی باشند که طبق استانداردهای معتبر آتشنشانی تست شده و دارای کلاسبندی مشخصی هستند.”
فرمول مفهومی مقاومت در برابر آتش
میتوان میزان مقاومت یک ایزوگام در برابر آتش را با یک فرمول خطی و مفهومی ساده کرد:
سطح ایمنی نهایی=(مقاومت حرارتی فویل آلومینیوم+ اثر گذاری مواد کندسوز) (قابلیت اشتعال ذاتی قیر) سطح ایمنی نهایی = (مقاومت حرارتی فویل آلومینیوم + اثر گذاری مواد کندسوز) – (قابلیت اشتعال ذاتی قیر) سطح ایمنی نهایی=(مقاومت حرارتی فویل آلومینیوم+ اثر گذاری مواد کندسوز) (قابلیت اشتعال ذاتی قیر)
این رابطه نشان میدهد که سطح ایمنی، یک موازنه بین ویژگیهای مقاومتی (فویل و افزودنیها) و ویژگی ذاتی قابل اشتعال بودن قیر است. هرچه کیفیت فویل و غلظت مواد کندسوز بیشتر باشد، محصول ایمنتر خواهد بود.
جمعبندی: انتخابی هوشمندانه برای ایمنی بیشتر
در نهایت، ایزوگام طرح دار یک محصول “نسوز” نیست، اما میتواند “مقاوم در برابر حریق” و “کندسوز” باشد. این مقاومت به لطف لایه محافظ آلومینیومی و افزودنیهای شیمیایی خاص به دست میآید که از شعلهور شدن سریع آن جلوگیری کرده و به خاموش شدن خود به خودی شعله کمک میکنند.
هنگام خرید، به دنبال محصولاتی از برندهای معتبر باشید که به صراحت به “کندسوز بودن” یا دارا بودن “مواد تأخیرانداز شعله” در مشخصات فنی خود اشاره میکنند. این ویژگی، اگرچه ایزوگام شما را به یک سپر ضدحریق تبدیل نمیکند، اما سطح ایمنی بام یا دیوار شما را در برابر حوادث و آتشسوزیهای کوچک به شکل قابل توجهی افزایش میدهد.
منبع علمی:
- ASTM E108 – Standard Test Methods for Fire Tests of Roof Coverings: این یکی از معتبرترین استانداردهای بینالمللی برای سنجش مقاومت پوششهای سقف در برابر آتش است. در این تست، پوشش سقف در معرض انواع مختلفی از شعله و اخگر قرار میگیرد تا رفتار آن در شرایط شبیهسازی شده آتشسوزی ارزیابی شود. محصولات بر اساس عملکردشان به کلاسهای A, B, یا C طبقهبندی میشوند (کلاس A بهترین عملکرد را دارد). یک ایزوگام طرح دار با کیفیت بالا که ادعای مقاومت در برابر حریق دارد، باید بتواند طبق این استاندارد یا استانداردهای ملی مشابه، کلاسبندی قابل قبولی را کسب کند. این استاندارد یک معیار عینی برای سنجش ادعای تولیدکنندگان است.