پشتبامهای موزاییکی یا سنگفرش شده، زمانی نماد زیبایی و کارایی بودند. فضایی برای دورهمیهای عصرانه و محلی برای خشک کردن لباسها. اما این زیبایی با گذر زمان و نفوذ آب از درزهای بیشمار بین موزاییکها، جای خود را به کابوس نمزدگی سقف میدهد. در این لحظه، اولین راه حلی که به ذهن هر صاحبخانهای میرسد، استفاده از قهرمان عایقکاری، یعنی ایزوگام است. اما سوال بزرگ اینجاست: آیا میتوان این لایه قیری را مستقیماً روی این سطح ناهموار و پر از درز اجرا کرد؟
اگر بخواهم مثل یک استادکار قدیمی که دارد روی یک کارتن با گچ برایتان نقشه کار را میکشد، جواب بدهم، باید بگویم: بله، میشود! اما یک “امای” خیلی بزرگ دارد. اجرای ایزوگام روی موزاییک، مثل آشپزی است؛ اگر مواد اولیه (یعنی زیرسازی) را درست آماده نکنید، بهترین سرآشپز (بهترین نصاب) و بهترین مواد (بهترین ایزوگام) هم نمیتوانند غذای خوبی (یک عایقکاری بینقص) تحویل دهند. پس بیایید با هم مراحل این آشپزی مهم را مرور کنیم.
چرا نمیتوان ایزوگام را مستقیم روی موزاییک چسباند؟
تصور کنید میخواهید یک برچسب را روی یک دیوار آجری بچسبانید. آیا درست میچسبد؟ معلوم است که نه! پستی و بلندیها، گرد و غبار و درزها مانع از چسبیدن کامل میشوند. داستان نصب ایزوگام روی موزاییک هم دقیقا همین است. مشکلات اصلی عبارتند از:
- بندهای خالی و درزها: فضای خالی بین موزاییکها یا سنگها (بندکشی) بزرگترین دشمن ایزوگام است. حرارت مشعل در این نقاط باعث سوختن و نازک شدن بیش از حد لایه ایزوگام شده و دقیقاً از همین نقاط، نشت در آینده اتفاق میافتد.
- موزاییکهای لق و ناپایدار: در بسیاری از بامهای قدیمی، تعداد زیادی از موزاییکها به دلیل نفوذ آب و یخزدگی، از بستر خود جدا شده و به اصطلاح “لق” شدهاند. چسباندن ایزوگام روی یک سطح متحرک، یک اشتباه زروری و فاجعهبار است.
- عدم چسبندگی: سطح صیقلی، کثیف و گرد و غبار گرفته موزاییک، بستر مناسبی برای چسبیدن کامل لایه قیری نیست و احتمال تبله کردن و جدا شدن ایزوگام از سطح، بسیار بالاست.
یعنی چی که “استاد فقط بیا ایزوگامو بچسبون روش بره”؟ قربون شکلت، این موزاییکها که دارن زیر پامون میرقصن! نصف بندها خالیه، پر از خاک و آشغاله. من اگه روی همین وضعیت برات ایزوگام کار کنم، به شش ماه نکشیده زنگ میزنی که “آقا چکه میکنه!”. این کار اصول داره، علم داره. اول باید این کف رو تبدیل به یه سطح صاف و محکم کرد، بعد عایقکاری. پولت رو داری دور میریزی با این تفکر!
مراحل صحیح و اصولی اجرای ایزوگام روی بام موزاییکی
برای اینکه کار به درستی انجام شود و سالها خیالتان راحت باشد، باید این مراحل مو به مو اجرا شوند:
- بازرسی و ترمیم: ابتدا کل سطح بام باید بررسی شود. تمام موزاییکها یا سنگهای لق باید محکم شوند. بهترین کار این است که آنها را برداشته، زیرشان را با ملات پر کرده و دوباره نصب کنید.
- شستشو و پاکسازی: پس از ترمیم، کل سطح بام باید با واترجت یا حداقل با جارو و آب، به طور کامل شسته شود تا هرگونه چربی، گرد و غبار و آلودگی از روی ستوح و درزها پاک شود.
- مرحله طلایی: اجرای پلاستر سیمان: این مهمترین مرحله کار است. برای ایجاد یک سطح یکپارچه، صاف و محکم، باید روی کل سطح موزاییکها یک لایه ملات ماسه سیمان (پلاستر) به ضخامت حداقل ۲ تا ۳ سانتیمتر اجرا شود. این لایه تمام درزها، پستی و بلندیها را پوشانده و یک بستر ایدهآل برای چسبیدن ایزوگام فراهم میکند. شیببندی صحیح به سمت آبروها نیز باید در همین مرحله انجام شود.
- اجرای پرایمر و نصب ایزوگام: پس از خشک شدن کامل لایه سیمانی، سطح با یک لایه پرایمر مخصوص (قیر رقیق شده) آغشته شده و در نهایت، ایزوگام با دقت و مهارت روی این بستر آماده، نصب میگردد.
استاد کریم محمودی، از پیشکسوتان صنعت عایقکاری با بیش از ۴۰ سال تجربه، میگوید: «مشتری همیشه از هزینه زیرسازی فراری است. به من میگوید یک لایه سیمان چقدر هزینه دارد! من هم در جواب میگویم هزینه یک سقف نمزده و گچکاری و نقاشی مجدد چقدر است؟ آن یک لایه سیمان، هزینه نیست، بلکه یک “بیمهنامه” برای کیفیت ایزوگام شماست. بدون آن، من کار را ضمانت نمیکنم، چون میدانم که دوام نخواهد داشت. ایزوگام روی سطح صاف و محکم یعنی عمر ۲۰ ساله، ایزوگام روی موزاییک لق یعنی عمر ۶ ماهه.»
تحلیل فنی: مفهوم مقاومت چسبندگی کششی (Tensile Adhesion StrengthTensile\ Adhesion\ StrengthTensile Adhesion Strength)
در علم مهندسی مواد، موفقیت هر پوشش چسبانده شده به یک بستر (Substrate)، به پارامتری به نام “مقاومت چسبندگی کششی” یا σadhesionσ_{adhesion}σadhesion بستگی دارد. این پارامتر، میزان نیروی عمودی لازم برای جدا کردن پوشش از بستر را نشان میدهد. برای یک عایقبندی موفق، باید دو شرط برقرار باشد:
- نیروی چسبندگی بین ایزوگام و بستر (σadhesionσ_{adhesion}σadhesion) باید بالا باشد.
- این نیروی چسبندگی باید از مقاومت داخلی خود بستر (σcohesiveσ_{cohesive}σcohesive) بیشتر باشد.
یک سطح موزاییکی ناآماده، هر دو شرط را نقض میکند. چسبندگی به سطح کثیف و صیقلی آن پایین است و مقاومت داخلی آن به دلیل وجود موزاییکهای لق و درزهای خالی، تقریباً صفر است. اجرای لایه پلاستر سیمان، یک بستر جدید با مقاومت چسبندگی و انسجام داخلی بسیار بالا ایجاد میکند که تضمینکننده عملکرد بلندمدت ایزوگام است.
نتیجهگیری نهایی
پاسخ نهایی به سوال این است: بله، نصب ایزوگام روی بام موزاییکی و سنگی ممکن است، اما به شرطی که مراحل آمادهسازی و زیرسازی، به خصوص اجرای یک لایه یکپارچه سیمانی، به طور کامل و صحیح انجام شود. هرگونه تلاش برای حذف این مرحله کلیدی، به معنای اتلاف هزینه و زمان بوده و نتیجهای جز یک عایقکاری بیکیفیت و موقتی نخواهد داشت.