وقتی برای خرید ایزوگام وارد بازار میشوید، با دنیایی از برندها، مدلها و البته، ادعاهای مختلف روبرو میشوید. یکی از پرتکرارترین و شاید گمراهکنندهترین مشخصاتی که فروشندگان روی آن مانور میدهند، “ضخامت” است. آیا یک ایزوگام ۵ میلیمتری واقعاً بهتر از یک ایزوگام ۴ میلیمتری است؟ آیا هرچه ضخیمتر، بهتر و بادوامتر؟ یا این فقط یک ترفند برای فروش محصول با قیمت بالاتر است؟
این سوال، سوال بسیار مهمی است، چون ضخامت یک ایزوگام، مانند قطر یک ستون در ساختمان، مستقیماً با دوام، مقاومت و در نهایت، عمر مفید آن در ارتباط است. اما برخلاف تصور عموم، در این مورد “بیشتر” همیشه به معنای “بهتر” نیست. یک عدد طلایی و استاندارد وجود دارد که حاصل سالها تحقیق، تجربه و آزمون و خطا است. در این نوشته، میخواهیم پرده از این راز برداریم و به شما کمک کنیم تا با چشمانی باز، بهترین انتخاب را برای بام خانهتان داشته باشید.
عدد جادویی: ضخامت استاندارد ایزوگام
بیایید برویم سر اصل مطلب. ضخامت استاندارد و ایدهآل برای یک ایزوگام تک لایه باکیفیت که برای بامها استفاده میشود، ۴ میلیمتر است. این عدد از کجا آمده؟ این یک عدد شانسی یا سلیقهای نیست. این ضخامت، نتیجه یک بالانس و توازن مهندسی شده بین چندین فاکتور حیاتی است:
- مقاومت مکانیکی کافی: باید آنقدر ضخیم باشد که در برابر پارگی، سوراخ شدن توسط اشیاء تیز و تنشهای ناشی از راه رفتن، مقاوم باشد.
- انعطافپذیری لازم: نباید آنقدر ضخیم و سنگین باشد که انعطاف خود را از دست بدهد. ایزوگام باید بتواند با انبساط و انقباضهای سازه در فصول مختلف هماهنگ شود، در غیر این صورت ترک میخورد.
- وزن مناسب: ضخامت بیشتر یعنی وزن بیشتر. هر متر مربع وزن اضافی، یک بار مرده اضافی بر روی سقف و کل سازه ساختمان شماست.
یک ایزوگام ۴ میلیمتری استاندارد، این سه ویژگی را در نقطه بهینه خود دارد.
در این خصوص، آقای مهندس رضایی، عضو کمیته فنی تدوین استانداردهای ملی عایقهای رطوبتی، میگوید: «مصرفکننده باید هوشیار باشد. استاندارد ملی ایران برای عایقهای رطوبتی پیشساخته، مشخصات دقیقی را برای ضخامت و وزن واحد سطح تعیین کرده است. هرگونه انحراف قابل توجه از این استاندارد، چه کمتر و چه بیشتر، باید به عنوان یک زنگ خطر تلقی شود. ضخامت ۴ میلیمتر و وزن تقریبی ۴۰ تا ۴۲ کیلوگرم برای یک رول ۱۰ متری، نشاندهنده یک محصول متعادل و قابل اعتماد است. کیفیت ایزوگام صرفاً در ضخامت خلاصه نمیشود، بلکه به کیفیت قیر پلیمری و الیاف مسلحکننده آن بستگی دارد.»
علمیتر نگاه کنیم: مهندسی پشت ۴ میلیمتر
چرا مهندسان روی این عدد به توافق رسیدهاند؟ پاسخ در علم مواد نهفته است. یک ورق ایزوگام از لایههای مختلفی تشکیل شده است: لایه رویی (فویل یا پودر)، قیر پلیمری، یک لایه الیاف شیشه (تیشو) برای پایداری ابعادی، یک لایه پلیاستر نبافته برای مقاومت کششی، و دوباره قیر پلیمری.
ضخامت کل (ttotalt_{total}ttotal) باید به گونهای باشد که لایههای مسلحکننده (تیشو و پلیاستر) به خوبی توسط حجم کافی از قیر پلیمری احاطه شوند. اگر ضخامت کمتر از حد مجاز باشد (مثلاً t<3.5 mmt < 3.5 \,{mm}t<3.5mm)، پوشش قیری روی الیاف ناکافی بوده و محصول در برابر ضربه و نفوذ آب به شدت آسیبپذیر میشود. از طرف دیگر، اگر ضخامت به طور غیرعادی زیاد باشد (مثلاً t>۴.۵ mmt > ۴.۵ \, {mm}t>۴.۵mm)، دو مشکل پیش میآید: اول اینکه وزن ورق (W) به ازای هر متر مربع (kg/m2kg/m^2kg/m2) به شکل نامطلوبی بالا میرود و دوم اینکه انعطافپذیری آن در برابر چرخههای حرارتی (انبساط و انقباض) کاهش یافته و احتمال ترکخوردگی ترد (Brittle FractureBrittle \ FractureBrittle Fracture) در هوای سرد افزایش مییابد. بنابراین، ضخامت t≈۴ mmt \ 4 \, {mm}t≈۴mm بهترین توازن بین مقاومت، انعطافپذیری و وزن را طبق استاندارط ملی ایران فراهم میکند.
بعد تو هم فکر میکنی چه خبره و پول بیشتری میدی. خبر نداری که طرف برای سنگین کردن رول و کلفت نشون دادنش، به جای قیر باکیفیت، یه مشت پودر و مواد بیارزش دیگه قاطیش کرده. این ایزوگام ضخیمتر نیست، پفکیتره! بعد از یه زمستون و تابستون، مثل بیسکوییت خشک ترک میخوره و اونوقته که باید دوبرابر هزینه کنی. پس گول این بازیهای تبلیغاتی رو نخور. کیفیت رو فدای ضخامت نکن! تزمین کیفیت، علامت استاندارد و خرید از جای معتبره، نه عدد روی برچسب.
پس تکلیف ایزوگامهای نازکتر یا ضخیمتر چیست؟
- ایزوگام ۳ میلیمتری: این نوع ایزوگام معمولاً به عنوان یک لایه زیرین (در سیستمهای دو لایه) یا برای کاربردهای سبکتر مانند عایقکاری دیوارها یا سرویسهای بهداشتی که تردد روی آنها وجود ندارد، استفاده میشود. استفاده از آن به تنهایی برای بام اصلی ساختمان، یک ریسک بزرگ و اشتباه فاحش است.
- ایزوگام ۵ میلیمتری یا بیشتر: همانطور که اشاره شد، باید با دیده شک و تردید به این محصولات نگاه کرد. در اکثر موارد، این ضخامت اضافی با افزودن فیلرها و مواد پرکننده ارزانقیمت به دست آمده که نه تنها به کیفیت کمکی نمیکند، بلکه باعث شکنندگی و کاهش عمر مفید ایزوگام میشود. البته ایزوگامهای خاص و دو لایه برای مناطق بسیار سردسیر یا پروژههای صنعتی خاص وجود دارند که ضخامت بیشتری دارند، اما اینها محصولات بازاری و عمومی نیستند.
جمعبندی نهایی:
در بازار مصرف عمومی، به دنبال ایزوگام استاندارد با ضخامت ۴ میلیمتر و وزن حدود ۴ کیلوگرم بر متر مربع باشید. به علامت استاندارد ملی ایران و مشخصات فنی درج شده روی برچسب محصول دقت کنید. به یاد داشته باشید که کیفیت قیر، نوع پلیمر اصلاحکننده (SBS یا APP) و کیفیت الیاف، بسیار مهمتر از یک میلیمتر ضخامت بیشتر یا کمتر است.