وقتی صحبت از ایزوگام میشود، اولین و مهمترین چیزی که به ذهن همه ما میرسد، “آببندی” و “مقابله با نم و رطوبت” است. ایزوگام به درستی به عنوان سلطان بیرقیب عایقکاری رطوبتی بامها در ایران شناخته میشود. اما یک سوال پرتکرار و یک باور قدیمی وجود دارد که ذهن بسیاری را به خود مشغول میکند: آیا این لایه سیاه یا نقرهای رنگ، علاوه بر جلوگیری از نفوذ آب، میتواند جلوی ورود گرما در تابستان و خروج آن در زمستان را هم بگیرد؟ آیا ایزوگام یک عایق حرارتی هم هست؟
پاسخ کوتاه و صادقانه این است: هم بله و هم خیر! این پاسخ دوگانه شاید کمی گیجکننده به نظر برسد، اما واقعیت ماجرا در جزئیات فنی و نوع ایزوگام شما نهفته است. ایزوگام به خودی خود و به عنوان یک ماده، یک عایق حرارتی تخصصی و قدرتمند نیست، اما نوع خاصی از آن، یعنی ایزوگام فویلدار، میتواند یک تاصیر مثبت و قابل توجه در کاهش تبادل حرارت از طریق تابش داشته باشد. بیایید این موضوع را مثل یک کلاف کاموا، آرام و با حوصله باز کنیم تا به حقیقت ماجرا برسیم.
کار اصلی ایزوگام چیست؟ یادآوری یک نکته کلیدی
فراموش نکنیم که ایزوگام برای چه ساخته شده. این محصول یک ورق چند لایه است که قلب آن از قیر اصلاح شده با پلیمرها (برای افزایش انعطاف و دوام) تشکیل شده و توسط لایههایی از الیاف شیشه (تیشو) و پلیاستر مسلح شده است. هدف اصلی این مشخسات فنی، ایجاد یک سد نفوذناپذیر در برابر آب و رطوبت است. ضخامت کل این لایه معمولاً حدود ۴ میلیمتر است که برای جلوگیری از عبور مولکولهای آب عالی است، اما برای متوقف کردن جریان عظیم انرژی گرمایی، کافی نیست.
در همین زمینه، مهندس سهرابی، کارشناس ارشد انرژی و ساختمان، نکته ظریفی را بیان میکند: «بزرگترین اشتباهی که برخی از افراد مرتکب میشوند، این است که ایزوگام را با عایقهای حرارتی تخصصی مانند پشم سنگ یا پلیاستایرن (یونولیت) در یک دسته قرار میدهند. این دو، دو دنیای متفاوت با دو هدف متفاوت هستند. ایزوگام یک بارانی درجه یک برای ساختمان شماست، در حالی که پشم سنگ یک کاپشن گرم و ضخیم است. شما در یک روز برفی، هم به بارانی (برای خیس نشدن) و هم به کاپشن (برای گرم ماندن) نیاز دارید. این دو مکمل هم هستند.»
نقش ایزوگام فویلدار: جنگجویی در برابر تابش خورشید
و اما میرسیم به بخش “بله” ماجرا. برگ برنده ایزوگام در بازی حرارت، لایه نازک و براق آلومینیومی است که روی انواع فویلدار آن کشیده میشود. برای درک بهتر این موضوع، باید با یک مفهوم ساده علمی آشنا شویم.
منبع علمی: روشهای انتقال حرارت
گرما به سه روش اصلی منتقل میشود:
- رسانایی (Conduction): انتقال گرما از طریق تماس مستقیم مولکولها. (مانند داغ شدن دسته فلزی یک ماهیتابه)
- همرفت (Convection): انتقال گرما از طریق جابجایی سیال (مایع یا گاز). (مانند گرم شدن هوای اتاق توسط بخاری)
- تابش (Radiation): انتقال گرما از طریق امواج الکترومغناطیس. (مانند گرمایی که از خورشید یا آتش به صورت ما میرسد)
قیر و لایههای تشکیلدهنده ایزوگام به دلیل ضخامت کم، مقاومت بسیار ناچیزی در برابر “رسانایی” گرما دارند. اما آن فویل آلومینیومی براق، یک متخصص تمامعیار در مقابله با روش سوم، یعنی “تابش” است. سطح بسیار براق و صیقلی فویل آلومینیوم، طبق قوانین فیزیک، ضریب بازتابندگی (ReflectivityReflectivityReflectivity) بسیار بالایی برای امواج حرارتی (مخصوصاً امواج فروسرخ خورشید) دارد. این لایه میتواند تا ۸۵٪ از گرمای تابشی خورشید را بازتاب کرده و از جذب شدن آن توسط لایه قیری و انتقال آن به سقف جلوگیری کند.
در نتیجه، یک ایزوگام فویلدار باکیفیت میتواند در روزهای داغ تابستان، دمای سطح بام را به طور محسوسی کاهش دهد. این کاهش دما به معنی کاهش بار کاری وسایل سرمایشی (مثل کولر) و در نتیجه، کاهش مصرف برق و هزینههای شماست.
فویل روی ایزوگام همون لباس نقرهایه برای پشتبوم خونهات! جلوی تابش مستقیم آفتاب رو میگیره که سقف رو داغ نکنه. همین! حالا اون لایه قیر زیرش خودش عایق گرما و سرما نیست. کارش فقط اینه که نذاره آب چکه کنه. پس اگه کسی اومد گفت این ایزوگام من هم ضد آبه هم خونهتو زمستونا گرم میکنه تابستونا خنک، یه پوزخند بزن و بگو “اون مال نوع فویلدارشه، اونم فقط برای تابستون و گرمای تابشی،
و تکلیف زمستان چه میشود؟
در زمستان، داستان کمی متفاوت است. منبع اصلی اتلاف گرما از ساختمان به بیرون، بیشتر از طریق “رسانایی” از دیوارها، پنجرهها و سقف است. از آنجایی که دیدیم ایزوگام در برابر رسانایی عملکرد چشمگیری ندارد، پس در فصل سرما نباید انتظار داشته باشید که نصب آیقوگام به تنهایی جلوی هدررفت گرمای خانه شما را بگیرد. فایده اصلی آن در زمستان همان وظیفه ذاتیاش، یعنی جلوگیری از نفوذ آب باران و برف و محافظت از سازه ساختمان است.
نتیجهگیری نهایی: یک جمعبندی دوستانه
پس به طور خلاصه، اگر بخواهیم یک نسخه نهایی برای خودمان بپیچیم:
- ایزوگام یک عایق رطوبتی فوقالعاده است، نه یک عایق حرارتی تخصصی.
- نوع فویلدار آن به لطف بازتاباندن تابش خورشید، یک کمککننده بسیار خوب برای خنک نگه داشتن ساختمان در تابستان و کاهش هزینههای انرژی است.
- در زمستان، ایزوگام تأثیر حرارتی خاصی ندارد و نقش اصلی آن همان آببندی است.
- برای داشتن یک عایق حرارتی کامل و کارآمد برای تمام فصول، باید از مصالح تخصصی مانند پشم سنگ، فوم پلییورتان پاششی یا ورقهای پلیاستایرن در زیر لایه ایزوگام خود استفاده کنید.