بازار ایزوگام، مانند هر بازار دیگری، پر از محصولات خوب، متوسط و متاسفانه بسیار بد است. همه رولها در نگاه اول شبیه به هم هستند: سیاه، سنگین و با یک برچسب. اما در زیر این ظاهر یکسان، دنیایی از تفاوت در کیفیت مواد اولیه، فرآیند تولید و در نهایت، دوام و کارایی نهفته است. خرید یک ایزوگام نامرغوب نه تنها هدر دادن پول است، بلکه شما را با دردسرهای بزرگتری مثل نفوذ دوباره آب، هزینههای تعمیر و تخریب سقف در آینده نزدیک مواجه میکند.
پس چگونه میتوانیم قبل از نصب و حتی قبل از خرید، مانند یک کارشناس خبره، ایزوگام مرقوب را از تقلبی تشخیص دهیم؟ خوشبختانه نیازی به آزمایشگاههای پیچیده ندارید. با چند آزمایش ساده و حسی که در ادامه به شما آموزش میدهیم، میتوانید با اطمینان بالایی کیفیت محصولی که در دست دارید را بسنجید. این راهنما، کیت ابزار کارآگاهی شما برای یک خرید آگاهانه است.
آزمونهای میدانی: پنج تست ساده برای تشخیص ایزوگام باکیفیت
این تستها را میتوانید به راحتی در محل فروشگاه یا قبل از شروع کار توسط نصاب، روی یک تکه کوچک از ایزوگام انجام دهید.
۱. تست بو (آزمایش شامه):
یک ایزوگام باکیفیت که از قیر پالایشگاهی خالص (قیر دمیده ۷۰/۶۰۷۰/۶۰۷۰/۶۰) تولید شده باشد، بوی بسیار ضعیف و قابل تحملی شبیه به قیر دارد یا حتی اصلاً بویی ندارد. در مقابل، ایزوگام نامرغوب که در تولید آن از مازوت، ضایعات نفتی یا قیر بیکیفیت استفاده شده، بوی بسیار تند، زننده و نامطبوعی شبیه به گازوئیل یا نفت سوخته میدهد. این بو اولین و مهمترین زنگ خطر است. به مشام خود اعتماد کنید!
۲. تست لمس (آزمایش دست):
سطح لایه قیری ایزوگام را با انگشت فشار دهید. پس از برداشتن انگشت، مواد سیاه و چرب نباید به راحتی به دست شما بچسبد. اگر دست شما به شدت سیاه و روغنی شد، این نشانه استفاده از مواد پلیمری نامرغوب یا قیر بیکیفیت است که چسبندگی لازم را ندارد و در برابر حرارت و سرما به سرعت خواص خود را از دست میدهد.
۳. تست کشش و انعطاف (آزمایش مقاومت):
یک تکه کوچک از ایزوگام را با دو دست گرفته و سعی کنید آن را بکشید. یک عایق باکیفیت به دلیل داشتن لایه تیشو و پلیاستر مرغوب و همچنین پلیمرهای الاستیک، مقاومت خوبی در برابر کشش از خود نشان میدهد و به سادگی پاره نمیشود. اما عایق نامرغوب مانند یک ورق کاغذ خشک، با کمترین کششی پاره میشود.
۴. تست سرما (آزمایش فریزر):
این یکی از قطعیترین روشهای خانگی است. یک تکه کوچک از ایزوگام را برای دو ساعت داخل فریزر قرار دهید تا کاملاً سرد شود. سپس آن را بیرون آورده و بلافاصله سعی کنید آن را تا زاویه ۱۲۰ درجه خم کنید. ایزوگام باکیفیت و اصلاحشده با پلیمر (مخصوصاً نوع پلیمری BPP)، حتی در دمای زیر صفر نیز انعطاف خود را حفظ کرده و فقط کمی خشکتر میشود، اما نمیشکند. در مقابل، ایزوگام نامرغوب و اکسیده، مانند یک بیسکوییت خشک، با اولین تلاش برای خم شدن، تَرَک خورده و میشکند.
۵. تست وزن و ضخامت:
این موضوع نیاز به کمی تجربه دارد، اما رولهای ایزوگام استاندارد، وزن و ضخامت مشخصی دارند (معمولاً حدود ۴۰ کیلوگرم برای هر رول ۱۰ متری با ضخامت ۴ میلیمتر). رولهایی که به طور محسوسی سبکتر یا نازکتر هستند، به احتمال زیاد از مواد اولیه کمتری در تولیدشان استفاده شده و کیفیت لازم را ندارند.
فروشنده کارش فروختنه، نه تضمین آینده سقف خونه تو. این چهار تا تست سادهای که گفتم رو خودت انجام بده. بگو یه تیکه کوچیک از رول رو بهت بده. بو کن، دست بکش، بِکِشش، تا کن. اگه فروشنده مقاومت کرد و اجازه نداد، شک نکن یه جای کار میلنگه. نصاب هم اگه ایزوگام خودش رو آورد، قبل اینکه مشعل رو روشن کنه، همین کارا رو باهاش بکن. این پول و آرامش خودته که وسطه، با کسی تعارف نداشته باش.
آقای مهندس لطیفی، مسئول کنترل کیفیت یکی از کارخانههای معتبر تولید ایزوگام، میگوید: «جالب است بدانید که این تستهای ساده میدانی، ارتباط مستقیمی با نتایج آزمونهای پیچیده آزمایشگاهی ما دارند. برای مثال، “تست کشش” شما، یک شبیهسازی ساده از آزمون “سنجش مقاومت کششی و ازدیاد طول در نقطه پارگی” است. یا “تست سرما” که انجام میدهید، نسخه خانگی آزمون “انعطافپذیری در دمای پایین” است. اینها نشان میدهد که حس انسانی و تجربه، وقتی با دانش اولیه همراه شود، میتواند ابزار قدرتمندی برای تظخیص کیفیت باشد و ما همیشه به مشتریان توصیه میکنیم که فقط به نشان استاندارد اکتفا نکنند و خودشان محصول را بسنجند.»
در نهایت، به یاد داشته باشید که یک ایزوگام خوب، شناسنامه دارد. به اطلاعات فنی چاپ شده روی برچسب رول دقت کنید: نوع قیر، نوع پلیمر اصلاحکننده (BPP یا SBS)، وزن، ضخامت و داشتن علامت استاندارد معتبر ملی. اما همیشه این اطلاعات را با تستهای عملی که یاد گرفتید، راستیآزمایی کنید تا بهترین انتخاب را برای محافظت از ساختمان خود انجام دهید.
منبع علمی
- خواص مکانیکی و رئولوژیکی قیر اصلاحشده با پلیمر (Polymer Modified Bitumen – PMB)
کیفیت یک ایزوگام به طور مستقیم به خواص فیزیکی و مکانیکی لایه قیری آن بستگی دارد. قیر خالص (Bitumen)، یک ماده ویسکوالاستیک است که در دمای بالا نرم و روان و در دمای پایین، سخت و شکننده میشود. برای بهبود این خواص، آن را با پلیمرها اصلاح میکنند. دو دسته اصلی از پلیمرها برای این کار استفاده میشوند:
- پلیمرهای الاستومر (Elastomers) مانند SBS (Styrene-Butadiene-Styrene): این پلیمرها یک شبکه سهبعدی در ساختار قیر ایجاد میکنند که خواص الاستیک (کشسانی) فوقالعادهای به آن میبخشد. این نوع ایزوگام مقاومت کششی (TensileStrengthTensile StrengthTensileStrength) بالا و انعطافپذیری عالی در دمای پایین (مثلاً تا −۲۵∘C-25^\circ C−۲۵∘C) دارد. “تست کشش” و “تست سرما” به خوبی میتوانند حضور این پلیمر را نشان دهند.
- پلیمرهای پلاستومر (Plastomers) مانند APP (Atactic Polypropylene): این پلیمرها مقاومت قیر در برابر حرارت بالا (نقطه نرمی یا Softening PointSoftening \ PointSoftening Point بالاتر) و اشعه UV را به شدت افزایش میدهند.
یک ایزوگام نامرغوب یا از قیر اکسیده (Oxidized Bitumen) استفاده میکند که خواص پلیمری ندارد و در تست سرما میشکند، یا از پلیمرهای بازیافتی و بیکیفیت در آن استفاده شده که نمیتوانند خواص مکانیکی لازم (Mechanical PropertiesMechanical \ PropertiesMechanical Properties) را تأمین کنند. بنابراین، تستهای فیزیکی سادهای که ذکر شد، در واقع در حال ارزیابی غیرمستقیم ساختار مولکولی و موفقیتآمیز بودن فرآیند اصلاح قیر با پلیمر هستند.